Air Conditioning in de Verenigde Staten: onontbeerlijk, maar slecht voor het milieu

Foto gemaakt door Tim Hüfner voor Unsplash

De Verenigde Staten is deze zomer geteisterd door een ongekende hittegolf. Records sneuvelden aan de lopend band. Neem nou de stad Seattle. Doorgaans is het daar maximaal 23 graden, nu was het er 42 graden. 

Zo'n hittegolf had nooit plaatsgevonden, zeggen wetenschappers, als het klimaat niet aan het veranderen is. Toch stom dat dat in sommige kringen in de VS nog überhaupt een punt van discussie is. Wat de zaak verergerde was een zogeheten heat dome, een lage druk koepel die de aanvoer van koude lucht tegenhoudt.

Helemaal pijnlijk voor inwoners van Seattle en andere steden in de regio, is dat lang niet iedereen een airconditioning heeft. Onderzoek van de Amerikaanse overheid wijst uit dat minder dan de helft (44%) de lucht binnen kan verkoelen. Voor de anderen is het de hitte doorstaan. Na een aantal nachten is het binnen net zo heet als buiten. Andere grote steden waar airconditioning niet gebruikelijk hoeft te zijn: San Francisco (47%) en Portland (78%). Uit diezelfde studie blijkt dat maar liefst 91% van alle huizen in de VS air conditioning heeft. Koplopers zijn New Orleans (99,4%) en Houston (99,4%). 

John Gorrie

De air conditioning gaat trouwens veel verder terug dan ik dacht. In 1840 ontwikkelt Dr. John Gorrie in Florida een plan om de stad te verkoelen. Dat is noodzakelijk, volgens Gorrie, om te voorkomen dat ziektes als malaria naar de VS komen. Gorrie bouwt in 1851 een machine die ijs maakt. De machine kan op allerlei manieren aangedreven worden: paard, wind of stoomkracht. Het plan komt niet verder dan de tekentafel en nadat het geld opdroogt, dreigt de airconditioning een stille dood te sterven.

Rond de eeuwwisseling stoffen andere uitvinders Gorrie's idee af. Willis Haviland Carrier slaagt erin een systeem te ontwerpen waarbij lucht door een aantal gekoelde buizen en filters gaat waardoor de luchtvochtigheid afneemt en de ruimte afkoelt. Hij is de eerste die de term air conditioning gebruikt. De Congreshal van de Wereldexpositie in St. Louis in 1904 is de eerste keer dat een ruimte gekoeld wordt via air conditioning.

Foto van Seattle gemaakt door Thom Milkovic voor Unsplash

God

Het was niet meteen liefde op het eerste gezicht voor veel Amerikanen. De notie dat de mens de temperatuur in een ruimte konden beïnvloeden was moreel onacceptabel omdat dat aan God voorbehouden is.

De opkomst van de bioscoop in de jaren twintig brengt het proces in een stroomversnelling. Mensen zijn het beu om in donkere ruimtes met een zweetlucht te zitten. De machines worden ook kleiner en veiliger, maar blijven tot de jaren '50 eigenlijk te duur voor gezinswoningen. Pas in de jaren '60 worden nieuwe huizen standaard met airconditioning uitgerust.

Freon

Hoe mooi en dankbaar een airconditioning ook moge zijn, het komt wel met een hoge prijs. Air conditioners gebruiken een chemisch goed, genaamd Freon. En dat Freon tast de ozonlaag aan. Die ozonlaag houdt schadelijke UV-straling van de zon tegen. Een mondiaal akkoord van 1987 maakt aan het gebruik van Freon een einde.

Het alternatief voor Freon, HFC, is echt ook bepaald niet milieuvriendelijk, want het is een broeikasgas. Bovendien verbruiken al die air conditioners natuurlijk ook behoorlijk wat energie, eenvijfde van Amerika's totale energieverbruik.

En zo zitten we mooi in een Catch-22-situatie: klimaatverandering leidt tot hogere temperaturen, leidt tot meer air conditioning, leidt tot nog meer klimaatverandering.